cigerxwin helbest

Agir û Pirîskên Dil û Dîwana Cigerxwîn

Agirî tev agir e, dûrî herin dijwar e ew;
Ne agirê îsal e, lê agirê sedsal e kevnar e.

Gava çavên te lê dikevin bi şewq û şemal,
Tu dibê qey qurix e, lê ne qurix e tev ar e.

Bi xwendina wê xew dibî dijminê çavên reş;
Şev tev diçî, lê tu dibê hê êvar e.

Ne dê û ne bav, di bîra te nayên kes;
Wek jana zirav e, lê mêrkuj e, wek mar e.

Ne xwezî bi wî ko carek lê binêrî bes;
Şadî, dijmin û tim bi qîr û hawar e.

Rêça wergirtina taca keyan didî ber te, lê
Ew rê bi çiyakî bilind ve diçî berwar e.

Ew agir, agirê dilê Cegerxwîn ê pir geş;
Rojek heye bavêjî riwê dijmin, naçar e.

Cegerxwîn

Agirê Evîndarî

Şev tev çûye îdî ma tu hew tê lo
Ez ranazim, kengî bê te xew tê lo
Xanî bûye zindan tê de ranazim
Ta sipîdê qîr û nal û tew tê lo

Te j’min dil bir carek mi j’ter nego na,
Te rû kul kir carek mi j‘ter nego na
Ma ji bo çi, îro tu j’min xeyîdye?
Te ji min çidkir, carek mi j’ter nego na

Ay dil, ay dil, ma kes nîn e mîna wî?
Bo çi her dem wer dilxwazê dîna wî?
Ahî dema destê wî l’bin serê min!
Bi min xweş tê gelek hilm û bîna wî

Tenê hiştim ay dil îşev çima çû?
Wî ez kuştim, ay dil îşev çima çû?
Rabe peykev ay dil zû wî werîne
Tev biriştim ay dil îşev çima çû?

Cigerxwîn

Ah Şêrînê

Şêrînê, şêrînê
_____Gulçîçek û nesrînê
_____________Rû sorgula evînê
____________________Ez dil didim mizgînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê rû li rojê
_______Lêv ji gula berrojê
____________Bi çavan dil disojê
__________________Serxweş kirim wê dînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê çavxezalê
________Ebrû ji rengê dalê
____________Min can û dil li balê
___________________Sîng bexçeyê evînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê nazedarê
________Sêva sor îli darê
______________Rû wek gula biharê
______________________Lêv melhema birînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê bejne serwê
_________Qêrînê min li ser wê
_________________Kengî ji dev şeker wê
__________________________Bidî min ew di jînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê serbilindê
_________Şepal û gewr û rindê
_________________Çil sal e ez li bendê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê pir delalê
_______Ebrû ji rengê dalê
______________Ronahiya şemalê
____________________Nazdar û nazenînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê gewr û sorê
________Guh nadî zulm û zorê
_________________Pozbilindê li jorê
_______________________Ji dil re pir bi kînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê rûj i tavê
________Lev kas e, mey di navê
________________Pir kûrê bê peravê
______________________Xweş dawerê evînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrînê gewr û bozê
__________Gotin xweşê, bi sozê
__________________Her dem ji bo me dozê
________________________Carek were civînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

Şêrîn hatî ji derda
_________Dil bir û can bi ser da
________________Tîrek li nêv cegerda
______________________Der bû ceger bi xwînê

Şêrînê, şêrînê
________Ez dîn kirim
_________________Bê dînê

(Cigerxwîn, Stockholm, 4.9.1979)

Cigerxwîn

Azadîxwaz im

Tîp û lekên kurd ketin zinaran
Li hawîr bumba bû gullebaran
Êrîşdibin der komên neyaran
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Şev ta sipîdê me nîne qet xew
Cihan li ber me dibîte rew - rew
Nêrkew nexwenî, çi bêyî mêkew?
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Bavê te çû şer, şêr e li meydan
Êrîş dibin ser Îran û Tûran
Destên xwe dan hev kurmanc û dostan
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Kengî mezin bû, divêm bixwênî
Rewşa cîhanê tu xweş bibênî
Ji nû tu karî dijmin derênî
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Keç û kurên kurd hemî şîyar bin
Ji bo serbestî hemî li kar bin
Ji hev re dost bin, dijê neyar bin
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Dijware dijmin, Tûran û Firs e
Gernas û mêr be, ji wan metirse
Sibê şiyarbû, li min mepirse
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Ji bo xweş bin dem û gevên te
Ezê sipîdê bighê bavê te
Bere ziwabin herdu çavên te
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Milên xwe bidme milên berane
Di şer da en tev xûşk û birane
Êrîş bikin em, lê şer girane
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Bizane, xwendin ji bo we derman
Da ku bizanin qanûn û ferman
Derxin ji dil em van tirs û şerman
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Destên xwe bidne destên çepên rom
Bibin partîzan bi leshker û kom
Carek metirsin ji 'hok' û 'fantom'
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Dibî bavê te di şer de bimrî
Zinhar kurê min nebî tu bigrî
Em têne kuştin ji bo tu nemrî
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Dijmin naçî der bi lav û gazê
Xwînê nerêjî naghê daxwazê
Siba diçim şer divêm tu razê
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Şêx û melan em tev kirne derwêş
Ev bû du sed sal, em bûne berbêş
Ba bêne kuştin, nemêni ev êş
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Şîn tê bi xwînê dara serbestî
Îdî naxwazin dîlî, bindestî
Ev êlperestî, ev olperestî
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

Mirovperestim mîna Cigerxwîn
Serbest bijîn tev, ne wek 'Mem' û 'Zîn'
Jîna serbestî, divê me ev jîn
De rabe ser xwe, kurê min rabe!

(Cigerxwîn, Dîwana 7a, Hêvî)

Cigerxwîn

Bi Ser Çiyan Ketin

Heval megrî çiya herdem
Cihê xweşmêr û şêra ye
Dîwarê serxwebûna kurd
Ji laşê xurtemêra ye

Serfirazî bilind e, lê;
Bi xwîn û kotek û zor e
Bi jêrdeçûne bindestî
Berê kurdan li berjor e

Tenê serbestî eywan e
Bilind û berze bala ye
Tenê şûna serê min, te
Di jorê wê de vala ye

Di kurtan de eger razî
Tu dê xewnên bînî
Kirasê tirs û sawîran
Li xokî tim tu xemgînî

Ji doza xwe venabin
Dixwazin ta wekû saxin
Gelek şerm e ku em sax in
û dijmin hê dinav bax in.

Cigerxwîn

Bilbil û Gul

Bilbilê dilkul dinalî,
Her li ser dêmên gulê,
Gul çi zanî ku li ser kê,
Wer dinalî bilbil e?

Pertewa dêmên sipî
Carek li dil ku ew nedî
Çend bikî qêrîn û zarî
Kî dizanî dil kul e?

Dilgirê wek bilbilê
Herdem bi nalîn û girî
Girtiyê benda evînê
Dil li benda sunbil e.

Dilbijê bê çare çibkî
Bil ji qêrîn û girî
Ê di benda dil revînê
Kî dizanî bê dil e?

Ev xem û derd û elem
Ku min di dil de pir civîn
Tev ji pêt û pertewa
Şaha bi tac û sunbil e

Ew kesê sewdan li ser
Naçî rêza dilgiran
Her çiqasî ew bi gazî
Rengê dengê zengil e

Ger ji dêmên sorgulî
Pertew nedî nêv can û dil
Nakevî nêv bend û dava
Zulfê mest û fulfil e

Ez di benda dilrevayê
Tîr ji birhan têne dil
Lêw me dil herdem bi destê
Nazika reş-kakile

Ew kesê carek diye
Derdê evînê wî bi dil
Jar û sergerdan û meste
Xweş dizanî 'moşkil e'

Pertewa dîdariyê
Ku mêxolî ez kirim
Laleş a min ser li ber
Danî li sîng û paşilê

Bûye çil sal ku cigerxwîn
Bû ji tîrên ebriwan
Lew me dermanê birînê
Lêv û sêvên paxile

Cigerxwîn

Bîranîn

Ey dilo jaro li kûne,
Desht û zozanê dimin?

Kanî ew cejn û sema û
Geşt û seyranê dimin?

Guh bide ber qîr
Û nal û ah û waxanê dimin

Min divê ku nû ciwanbim
Biçme nav bax û rezan

Kanî ev reng nuciwanî?
Kanî bostanê dimin?

Şahî û nûroze îro
Tên semayê kesk û sor

Têne ber çavên me gav û
Çax û dewranê dimin

Keske sorin çox bi surme
Ser bi zêrin cerg û bez

Ka li kûne: dehrî û
Xeftan û mîtanê dimin?

Ah di bîra minde mane
Ew demên şêrîn û xweş

Tevger û lîzên bi lotik
Dengû xoşxwanê dimin

Min di nav bax û rezande
Lot didan bê tirs û pirs

Min gul û nêrgiz didan hev
Ka gulistanê dimin?

Serxweşê dengê bilûra
Wî şiwanê ber zinêr

Kanî îro ew bilûr û
Ew bilûrvanê dimin?

Tev di bin lingên neyaran
Tên pelaxtin yek bi yek

Ew kelat û ew sera û
Birc û eywanê dimin

Ey Cigerxwîn bes bibêje
Pir dirêje ev deram

Maçê lêvê erxewanî
Derd û dermanê dimin.

(Cigerxwîn, Dîwana 6a, Şefaq)

Cigerxwîn

Çavreşa Min

Şêrîn û çavreşa min, gelek delal e dîlber,
Ya Reb çi şox û şeng e, ciwan û rind û nûber.

Narîn û bînxweş û geş, qibla me aşiqan e,
Letîf û zehre-sîma şepal e wek gula zer.

Sîne çi gewr û boz e berdane ser du fincan,
Sed heyf û sed mixabin destê çepel herin ser.

Çen gewher û diran-zêr şekir ji dev dibarî,
Di guh de zerguhar im, gerden belor û mermer.

Çavên nekilkirî, reş xweya ye poz bilind e,
Rû pût û lat û mabût zilfên siyah du ejder.

Weqs û qezeh du ebrû bisk û kezî ji maran,
Runiştî textê Dara taca keyan li ser ser.

Bi Ehreman nizanim, pesnê wê ez çi bêjim,
Pûtxane pû ji bo min, min ser keşî li hember.

Yarê te ez Cegerxwîn, bêdîn kirim, kirim dîn,
Miftî ez im di eşqê, rabe bikuj bi xençer.

Cigerxwîn

Dayê Tu Megrî!

Rom û ecem tev welat vegirtin
Bindest dijîn em, ji ber ku kurd in
Çira û rewşen li me vemirtin
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Xwendin nehiştin li nav me kurdan
Ne hiş, ne bîr man ji êş û derdan
Ev bax û bostan, ji dest xwe berdan
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Şêx û began tev em kirne kola
Bê maf û bê cî berdane çola
Dan ser milên me darên dehola
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Mizgîn! Tu şabe va em dixwênin
Azadîxwazên cîhan dibînin
Divê ku dijmin bi zor derênin
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Va em şiyarbûn, xwende û zana
Me rê tev girtin ji ber nezana
Zû, zû me naskir ev reng dizana
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Dijmin du nifşin: hundur û derve
Hinek di binve, hinek di serve
Kurdên nezan jî tên me bi serde
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Divê ji bo te em rast bibêjin
Bindest û kola tim jîndirêjin
Nabin xwedî maf, xwînê nerêjin
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Em tev diçin tên, dolab û çerx in
Mebîne ko em ciwan û ferx in
Divê ku dijmin ji nav xwe derxin
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Divêt bi leşker herin zinaran
Konê xwe vegrin li pêş neyaran
Êrîş bikin em bi gullebaran
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Reşa xwe bavêj, dayna cilên xwe
Kelaşînkofê bavêj milên xwe
Xeman em derxin ji nav dilên xwe
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Sûndê dixun em bi pût û late
Heta ku negrin Zab û Ferate
Serbest nekarin em bêne ba te
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Rabe bi hev re em herne şaxan
Derman bikin jin: lash û kelaxan
Ronî bidin xweş rengê çiraxan
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Milên xwe bidne milên me şêran
Di şevreşan bin rengê sitêran
Şêr tevde şêrin, çi jin çi mêran
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Dayê em xortin xwîna me germ e
Bindest bimênin ji bo me şerm e
Ta kengî dijmin paşa li ser me?
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

Îdî me nabên ev reng û ev jîn
Em tev shiyarbûn Ferhad û Şêrîn
Em guh didêrin dengê Cigerxwîn
Ger bêne kuştin, dayê tu megrî!

(Cigerxwîn, Dîwana 6a, Şefaq)

Cigerxwîn

Dengê Pêrîşanê

Lo lo pismamo çima dey nakî?
Serê xwe carek bilind ranakî? !

Leşkerê dijmin li çiyayê jorîn
Weke xweşmêran ji hev bela nakî

Lo lo pismamo zanim xweşmêr î
Pismamê Rustem yan Êzdîn Şêr î

Roja halanê, roja lêdanê
Mêr û gernas î, dotmam bi gorî

Lo lo pismamo haya tej te bî
Çaroka min reş li serê te bî

Roja lêdanê, mêr be li meydanê
Kuştin tim hebî, reva te nebî

Dotmama te me, min çav kildaye
Dereşa Kawa, bo te hildaye

Rojek lêdanê, rojek razanê
Îro lêdan e roja Kurda ye

Dengê min zîz e, hewar û gazî
Serqot û pêxwas, birçî û tazî

Êrîş e lêxe pismamo lêxe
Şerm û fehêt e îro tu razî

Şalê xerzanî rab eli xwe ke
Li pişta xwe girêde rext û fîşek e

Pismamê min î, dotmama te me
Mij ter kildane çavên belek e

Cigerxwîn

Dîwana Derdê Millet e

Tu arî, yan ji te ar dibarî
Tu derdê millet ê kurd ê xezanî

Nikarin dest bidin te, tev şewatî
Ne wek rengê meyê xoş û ciwanî

Te pêkanîn sitemkar û sitembar
Li xwar her dem dibarî, tê ji banî

Belav bûyî li ser millet me dahev
Bi dijwarî di vir de min tu danî

Divê pesnê sitemkar û sitembar
Bidim ko wan ji bona min tu anî

Belê şayestê pesn û fort û şabaş
Xwedî herdû ne, ê min bes şivanî

Bibûna mey we yaxud rûyê dilber
Li te her kes dinêrî mihribanî

Hezar destên began êrîş dibir te
Li ser masê dibû her şev xuyanî

Bi te serxweş dibûn maldar û xwînxwar
Bi dijmin re dinoşin her zemanî

Begê zana û milletperwerê min
Hero serxoş e, qedrê te çi zanî

Ne tolaz û ne pûştî, ko perên xwe
Li ber lingê te bavêjin pirranî

Tu zanî beg ne şaş e, lê li paş e
Bi dijmin re dilîzî pehlewanî

Dizanî ko dizero lê biderket
Nema fêde dikî jêre giranî

Divê çalak û çapik bighê dijmin
Şiyar bûne li her der xwedyê xanî

Bi rev bazdaye lê pertal bi destan
Li pey wî tim bi hawar û fîxanî

Bi dengê te li wan her kes şiyar bû
Te ew rengê diza zû xweş deranî

Hezar sal e ko ev dêwê mirovxwer
Li ser çavên me danîbûn kitanî

Me tê re ew didîtin rengê insan
Belê îro te ew perde hilanî

Niha her kes bi wan zanî ko Dêwin
Ji dijmin girtine nav û nîşanî

Dikin nakin li wan nayê veşartin
Xelas nabin ji ber millet hesanî

Begê min! xem bi mey nayên revandin..
Li hawîr xem li we derbûne, kanî

Nikarin xweş bikin dil ey gunehkar
Bi maçê lêvê sor û erxewanî

Bibî xwîna dilê kurdên belengaz
Li ser te pevdiçin axa beranî

Dirêjî te dibin destê sitemkar
Bi xwînxwarî dinoşin qehremanî.

Bi talan te dibin bedkar û xwînxwar
Nizanin ko çine zor û ziyanî

Bibî toz û qirêja destê cotkar
Te balêsin bi şaş û axebanî

Te bistênin bi pars û qullebazî
Qe nanêrin li malxo û kebanî

Dizin, mal û hiş û bir tev dizîne
Li ber çavên me bûne Macelanî *

Li ber ava ye, roja xwînxwar û diz
Li me derbûye rojek bê nihanî

Ji wan re goreke pir teng dikolin
Hejar û Bêkes û Hacî û Xanî.
________________________________
*Serdarê Deryavana ê gerrok Macelan

Cigerxwîn

Diyariya Yarê

Ji dostê re çi rêkim, ez diyarî?
Diyare yar dixwazî min bi yarî

Dixwazim can û dil jê re bişênim
Tenê şerme, hemî derd û hejarî

Dixwazim herdû çavan jê re rêkim
Bikêr nayên, ji wan her xwîn dibarî

Divêm jê re ziman û dev bişênim
Ne hêja ne şev û rojan bi zarî

Nizanim ez, çi hêja ye ku rêkim?
Cihan pêk ve bihayê biskê tarî

Serî, naçar e min danî li ber pê
Me go: şah im, tu pêlêke siwarî

Tenê xanim, bi nazî hete ser min
Zivistan e, li min şîn kir biharî

Bi wan lêvên şirîn go: rabe seyda!
Tu serbest î ji min çibkî, dikarî

Ji rê ve ez bezîme pê û destan
Bi jor ve hilkişîme ez ji xwarî

Ji bexçê paxilê çûme du sêvan
Ji bistanê riwan dêmên henarî

Ji lêvên erxewanî min du sed cam
Şeraba hingivînî nû, vexwarî

Bi destê xwey sipî ez kirme hembêz
Wekî pola helandim ez bi sarî

Me herdû dest li bejnê bûn hemaîl
Bi ber pêlan ketin reşbisk û çarî

Me talan kir ber û bistan bicarek
Kenî û go: bes e rabe Hesarî!

Me go: gorî Cigerxwîn bû divê rê
Bi dest nayê wekî îro tu carî

Cigerxwîn

Em Ji Rê Dernakevin

Em ji rê dernakevin çendan bibênin zilm û zor
Lewleb û çerxa cîhanê, geh li jêrîn geh li jor

Lê bidin, dora we ye ey koledar û zorkeran
Ev pîkol e em ji hawîr we dikin, çavên we kor

Nîvê karker dar bi dest in, êdî her dem kêferat
Va nêzîk bûye dema me, karê dinya tim bi dor

Win li Çîn û rojhilatê meyzekin, xweş meyzekin
Tev di vê rê de dibazin, wek pilingan gore qor

Her çiqa zor e bikin; win me dajon ber bi pêş
Pir nêzîk e sewre rabî, leşgerê Kurdî û sor

Cigerxwîn

Eman Hey Lê

Tu şêrîn î pir ciwan î
Lêv ji sorê erxewan î
Kê bi vî rengî tu anî?
Wer di nav destê min danî
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Xamekêşan xweş nivîsî
Heyv û roj in lê diîsî
Qelen pir e hezar kîsî
Kes nikarî te ramîsî
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Zirav bejnê nûzarokê
Kiras kinê li ser çokê
Por şevînê, rûj i rokê
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Min xwedî kir bi xêzanî
Di dilhişkî, cangiranî
Mal û canê xe l’ser danî
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Bilind bejnê serwa sehê
Enî rojê ebrû mehê
Neghanê vê remza te hê
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Gewher çenê şêrîn kenê
Hingiv di nav lêv û çenê
Berfa spî di gerdenê
Naghê kesî bi xwestinê
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Reştemberî rengê şevê
Ebrû kevan ciwan çivê
Xwîn şêrînê wek hingivê
Rengê gulê lêv û devê
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Çavên belek çi mêrkuj in
Lêvên di sor çi xwînmij in
Bisk û kezî çi xwînrij in
Dêm û enî pir paqij in
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Lêv şêrînê dêm şekerê
Carek me dît li ber pirê
Min bi çavan gazî kirê:
Ka ew evîna mey berê?
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Reyhan kenî gete gulê:
Sêv gihiştin di paxilê
Bisk û kezî reşkakilê
Lêv dermanê derdê dilê
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Bi qundera kabik teşî
Hat û di ber min ve meşî
Rista min a goşî weşî
Hûna min a qafî xweşî
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Rista min a jı gewhera
Ronî didî rengê çira
Bira nadî destê bira
Min rêkire ji dosta xwe ra
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Rabe ser xwe dilovanê!
Em derkevin ji zîndanê
Dest bi destên te hozanê
Da em herin Kurdistanê!
_______Hey lê hey lê
_______Hey lê hey lê…
_____________Şev û rojan
_____________Ez di meylê

Cigerxwîn

Ev Dinya Pir Xweş e

Pir xweş e pir xweş e
Ev dinya pir xweş e
Yar paldaye ser min
Rû wek gula geş e

Dev likenin sorgul
Ser dihejin sunbil
Xurxur ji avê tê
Hilm û sirra bê tê

Pir xweş e pir xweş e
Ev dinya pir xweş e
Yar paldaye ser min
Rû wek gula geş e

Destê yar bi destim
Ez serxweş û mestim
Kûpik dev û lêvin
Mêze herdû sêvin

Pala xwe da ser min
Bê fehêt û şermin
Gelek xweşe ev jîn
Em bûne wek Mem û Zîn

Pir xweş e pir xweş e
Ev dinya pir xweş e
Yar paldaye ser min
Rû wek gula geşe

Em zava û bûk in
Pêwan li me çûk in
Pal dane ser şînî
Kesek me nabîni

Hawir me zennar in
Perde pel û dar in
Guldestê evûnê
Daxwaza vê jînê

Pir xweş e pir xweş e
Ev dinya pir xweş e
Yar paldaye ser min
Rû wek gula geş e

(…)

(Cegerxwîn, Dîwana 4a, Ronak)

Cigerxwîn

Evîna Dil

Evîna dil, te dil kiriye birîndar
Bihara min, hemî zer bûn gul û dar

Me ew rojên ciwanî, dan bi tolik
Ketim heştê, ji nû ve bûm evîndar

Diran û çav dil pêk ve şikestin
Û porê min spî bûye bi yek car

Bi her çaran dibî xort û dibî pîr
Ji bona min nema hêja ne her çar

Nezanim ez, digel jînê dibazim
Weke berxê di nav pencên gurê har

Cihan pêk ve di çavê min de xweş bû
Niha, pîr im, di çavên min de bû sar

Şeva reş pej vedane, hate ser min
Ku roja min li ber ava ye, êvar

Ciwan bûm, ez bi dost û yar û kes bûm
Ku pîr bûme, hemî kes bûne neyar

Evîna min wekî hespê çeleng e
Revandim ez, ezê çibkim bi hesar?

Ketim heştê û serjêr bûme deştê
Ne ew lat û ne ew hîm û ne ew dar…

Berê rengê pilingan ez bi saw bûm
Ji ber xapan, niha bûme keftar

Bi ber pêlan ketim bê dos û daxwaz
Dinalim ez wekî hirçê birîndar

Ceger-xwîn bes bibêje, pir dirêj e
Bes e Kurdo, ji xew rabe tu hişyar! ...

Cigerxwîn

Evîna Dil

Evîna dil, te dil kiriye birîndar
Bihara min, hemî zer bûn gul û dar

Me ew rojên ciwanî, dan bi tolik
Ketim heştê, ji nû ve bûm evîndar

Diran û çav dil pêk ve şikestin
Û porê min spî bûye bi yek car

Bi her çaran dibî xort û dibî pîr
Ji bona min nema hêja ne her çar

Nezanim ez, digel jînê dibazim
Weke berxê di nav pencên gurê har

Cihan pêk ve di çavê min de xweş bû
Niha, pîr im, di çavên min de bû sar

Şeva reş pej vedane, hate ser min
Ku roja min li ber ava ye, êvar

Ciwan bûm, ez bi dost û yar û kes bûm
Ku pîr bûme, hemî kes bûne neyar

Evîna min wekî hespê çeleng e
Revandim ez, ezê çibkim bi hesar?

Ketim heştê û serjêr bûme deştê
Ne ew lat û ne ew hîm û ne ew dar…

Berê rengê pilingan ez bi saw bûm
Ji ber xapan, niha bûme keftar

Bi ber pêlan ketim bê dos û daxwaz
Dinalim ez wekî hirçê birîndar

Ceger-xwîn bes bibêje, pir dirêj e
Bes e Kurdo, ji xew rabe tu hişyar! ...

Cigerxwîn

Ey Felek!

Ey felek, ka ew sera û
Birc û qûnaxê di min?

Ka rez û bostan û dar û
Kanî ew baxê di min?

Çîçek û nêrgiz heriştin
Tev ji bîna sor - gulan

Surperî nayên semayê
Kanî qozaxê di min?

Qeb-qeb û dengê kewan
Nayên li ser lat û çiyan

Kûre - kûre rengê bûman
Nalêya zaxê di min

Ser bi zêr û çox bi surme
Dest li ber, rû nale - nal

Dê bi kê xweş bin di dil de
Ev key û daxê di min?

Bilbilê malik xerab
Herdem bi hewar û girî

Xweş li ser sorgul dinalîn
Bûne ortaxê di min

Qumriyan sed rengê awaz
Wan ji derdê nêrgîzan

Bûm li ser kox û kelat û
Qesr û çardaxê di min

Dijminê zordest û zana
Tev welat girtin bi zor

Erdelan û şehrezûr
Û şax û kurd - daxê di min

Kurdê gernas ku şikandin
Tîp û komên Ingilîz

Ketne bindestê neyaran
Bûne Altaxê di min! ?

Diminê milet di îro
Bûne rêber bo welat

Ên bi xapan em dixwarin
Bûne ocaxê di min! ?

Ma gelo kevneperest im?
Na, ne raste ezbenî!

Lê dixwazim zû şiyarbin
Dost û hevçaxê di min

Ez ciger-xwîn im li ser vê
Paşdemeyina welat

Rengê efyon tên firotin
Rist û ev xaxê di min...

(Cigerxwîn, Dîwana 6a, Şefaq)

Cigerxwîn

Ey Felek!

Ey felek, ka ew sera û
Birc û qûnaxê di min?

Ka rez û bostan û dar û
Kanî ew baxê di min?

Çîçek û nêrgiz heriştin
Tev ji bîna sor - gulan

Surperî nayên semayê
Kanî qozaxê di min?

Qeb-qeb û dengê kewan
Nayên li ser lat û çiyan

Kûre - kûre rengê bûman
Nalêya zaxê di min

Ser bi zêr û çox bi surme
Dest li ber, rû nale - nal

Dê bi kê xweş bin di dil de
Ev key û daxê di min?

Bilbilê malik xerab
Herdem bi hewar û girî

Xweş li ser sorgul dinalîn
Bûne ortaxê di min

Qumriyan sed rengê awaz
Wan ji derdê nêrgîzan

Bûm li ser kox û kelat û
Qesr û çardaxê di min

Dijminê zordest û zana
Tev welat girtin bi zor

Erdelan û şehrezûr
Û şax û kurd - daxê di min

Kurdê gernas ku şikandin
Tîp û komên Ingilîz

Ketne bindestê neyaran
Bûne Altaxê di min! ?

Diminê milet di îro
Bûne rêber bo welat

Ên bi xapan em dixwarin
Bûne ocaxê di min! ?

Ma gelo kevneperest im?
Na, ne raste ezbenî!

Lê dixwazim zû şiyarbin
Dost û hevçaxê di min

Ez ciger-xwîn im li ser vê
Paşdemeyina welat

Rengê efyon tên firotin
Rist û ev xaxê di min...

(Cigerxwîn, Dîwana 6a, Şefaq)

Cigerxwîn

Ey Heval Robson!

Ey heval Robson dengbêjê cîhan
Paşmêrê selam zana û insan
Gernas û rênas, dijminê Dalas
Di ser ava re, di ser çiya re
Rengê te ê reş tê ber çavê me
Dengê te ê xweş xweş tê guhê me
Ev xebata te didî me hêrzan
Kêferata te didî me lerzan
Ev tevgera te ji bona insan
Pir jê ditirsin axa û dehqan
Xwedî sermiyan ji te ditirsin
Hemî xanedan ji hev dipirsin
Dibêjin reşik çawa şiyar bûn?
Destê hev girtin li ber me rabûn
Dalas ditirsî weke Mak-Arsî
Di ber piyan çûn pir tac û kursî
Xwedî sermiyan serê xwe hildan
Dibezin, dilerzin, dicivin, direvin
Ji meydan...

Ey heval Robson!
Ne tenê reşik ketin bin destan
Em jî sipî ne mane perîşan
Reben, belengaz, bindest,çarereş
Birçî û tazî, tev jar û nexweş
Gunhê me çi ye, ne sûc ne sebeb
Ketin bin destan ev Kurd û Ereb
Zencî û Hindî em hemî insan
Kê em hiştine wisa perîşan
Nîzam, nîzam...
Nîzama hovan, ev nîzama xwar
Nîzama faşîst em xistin bin dar
Xwedî sermiyan, dezge koledar
Em kirin bêçar, em kirin bin bar
Kirin tar û mar...

Ey heval Robson,
Derdê min û te, ev derdê giran
Zordestiya ko kete nav cihan
Hin mezin, bilind, dehqan xanedan,
Hin reben bindest mane perîşan
Ji vî derdê me Markis îngilis
Bûne du rêzan, bûne du hozan
Lênîn Sitalîn rê şanî me dan
Pale şiyar bûn xebat û lebat
Roj hilat, roj hilat...
Xelas bû rojhilat
Roja sor, roja zer
Ji Mosko hate der
Tava xwe da Balqan da Elman
Xwe berdaye ser Çîn, Çîn
Çîna mezin, Çîna giran
Şewqa xwe da Hind
Tev dagirt, cihan...

Ey heval Robson,
Karker û rencber, cotar şiyar bûn
Reben perîşan bi hevre rabûn
Bi tang û bi top, diçin şer û ceng
Li her der qîrîn li her der hewar
Li hawîr bû deng
Dixwazin azadî, serbestî wekhevî
Narevin...
Lê dijmin ditirsî, direvî,direvî..
Çi reşik, çi sipî, belengaz bûn heval
Dikujin koledar-xwedî gund, xwedî mal
Berepaş direvin bayloz, xanedan
Malê wan malê wan,
Bû bela serê wan...

Tarîx, tarîx xiste nav sînga wan
Dilê wan, çavê wan,
Ev kelem ev mîz...
Dicivin, dikevin, di şer de direvin
Peykevin peykevin...

Ey heval Robson!
Me divê dinyake ko her kes dewlemend
Dinya bû buhişt çi bajar çi gund
Ji bo her kesî fersend û mecal
Xwenda û zana, hozan û delal
Qesra me bilind, bexçe xweş û rind
Em tev de dilxweş li nav dimeşin
Tilûr diqişin, cobar dixuşin
Çuqlî dihejin, pelik diweşin
Çiya pir bilind, dirêj, girover
Tîrêjê rojê xwe berdane ser
Dinya maye mişt, ji jîn, ji evîn
Xweşî tev dagirt
Her kes, her tişt, her der...

Ey heval Robson
Fermo em herin
Serbest bigerin
Bixun, binerin
Bibênin bipirsin
Zorker nemaye ji kê bitirsin
Sinor nemane çibkin peseport
Dilxweş û rûgeş hemî keç û xort
Li vir xurînî bixun hingivîn
Li Mosko taştê, firavîn li Çîn
Li Newyorkê şîv, li London paşîv
Çi reş çi sipî tev bibin kirîv...
Firek bidin xwe, em herin Merîx
Destê xwe bidin Şêrîn û Zelîx
Zîka riwê te maçkî bimijî
Tîna dilê xwe bi te bikujî
Bêje ezbenî, bêje ezbenî,
Jola dikenî, Zika dikenî...
Dengê te ê xweş herkes dixwazî
Wî dengê şêrîn...
Bêje ey heval, hevalê delal
Bi saz bi qêrîn...
Bimrî koledar, bimrî zordestî
Bijî azadî, bijî serbestî.

Ey heval Robson!
Ev cîhana xweş
Besî teva ye çi sipî çi reş
Divê derbas kin rû biken û geş
Dewlemend serbilind,

Tev bi hev re rind...
Nemênin sêwî, birçî û tazî
Ne kuştin, ne şer, ne qîr, ne gazî
Bi hev re herin tev kar û xebat
Heşt seet, çar seet, du seet
Pir xweş e xebat
Bo milet û welat,
Ko bibin em bi kinc, bi xwarin
Bi xanî, bi ronî, xwenda û siwar
Li ber hev nanerin
Bûn heval, bûne dost, bûne yar
Hovitî nema ye...

Tev xwenda, tev zana, tev şiyar
Ev kevoka selam, pir xweşik pir ciwan
Baweşîn, baweşîn bikî ew li ser me li insan
Pir xweş e ev cîhan
Tev evîn, tev de jîn
Ax... Cegerxwîn
Pir xweş e ev cîhan...


Cigerxwîn

Ey Welat Dûrim Ji Te

Dîsa ji te dûrim welat
Dil ketye gomanên dikûr

Ger dûr û nêzîk bim ji te
Her dem li ser te kûre-kûr

Gava ji te ez dûr dibim
Ne ko ditirsim ez ji şûr

Divên çarekê bikin
Ji ser te rakin pî stûr

Tim dar bi destê dijmin e
Em têne kuştin rengê mûr

Kurên te ser xistin xewê
Lê ez dinalim wek bilûr

Kengî ji xew rabin gelo
Yan kengî em dadin tenûr

Divêm bi ser çiya kevin
Dîsa bikn tev qûre-qûr

Welat çiqas dûrbî ji min
Di dil dibî pertav û nûr

Ne bes Xumênî dijmine
Dijmin pirin, nêzîk û dûr

Wek baz cihê kurd tim çiya
Dijmin di nav xan û qisûr

Dibin piyên tanga de çûn
Kal û jin û bapîr û hûr

Birçî û tazî û reben
Çarox di pê û mil bi tûr

Derd û kulan dil kirye ron
Ta ko Cegerxwîn bûye tûr.

Cigerxwîn

Ez Gelek Tî Me

Ez gelek tî me

Şeraba wan lebên lala
Bi minde ez gelek tî me
Bila xêra te bî cana:
Nizanî ez çi birçî me?

Ji baxê paxil û sîngê
Eger sêvek bidî Seyda
Xurînî pê ku bişkînim
Diçim ser rê ku rêwî me

Eger sênca rez û baxan
Çirand û dest birin sêvan
Dibî lêv herne ser lêvan
Li min megre ku sêwî me

Bi tenha ez li çolê me
Serî goka di holê me
Birîndari m ji wan mijgan
Pêrîşani m çi xwînî me?

Welatperwer bî ey xanim:
Were dest deyne ser canim
Birînê min qemûşk bigrin
Bi jînê pir bi hêvî me

De wer maçek biminde xweş
Li dêm ko bisk bikin şevreş
Ku ayîna te bigrim ez
Ji nûve da bi zanîme?

Bihayê herdû sêvên zer
Li dil xistin te sed xencer
Mebîne qelsemêrim ez
Ji kurdên ser nişîvîme?

Kurê Xesro û Guhderzim
Di vê rêde gelek berzim
Evîndarim ku can û dil
Li ber destê te danîme

Eger ez ser dibim ber pê
Xwedana şal û îşerpê
Dixwazim ku tu pîroz bit
Di vê rê ez çi manî me?

Dema çavên te yên mêrkuj
Dibênim ez dibim wek mij
Peyala şerbeta lêvan
Kirim gawir ku yezdî me

Ji te dûrim te nabînim
Li ser te ez ciger xwînim
Çi bêjim ko nikarim bêm
Di îro ez swêdî me.

Cigerxwîn
Stockholm 26.9.1979

Cigerxwîn